نویسنده: ابوالفضل زارع نافع
یداللهی ده چشمه و همکاران (۱۴۰۰) در پژوهشی با عنوان واکاوی نقش دانشگاه نسل چهارم دانشگاه اجتماعی در توسعه منطقه‌ای با استفاده از رویکردی کیفی دریافتند که دانشگاه نسل چهارم دانشگاه اجتماعی در سه حوزه فرهنگی اجتماعی اقتصادی و زیست‌محیطی زمینه توسعه منطقه‌ای را فراهم می‌آورد.
عبادی و همکاران (۱۴۰۰) در پژوهشی به مطالعه راهبردهای زمینه‌ساز تحقق دانشگاه نسل چهارم پرداخته‌اند. بر اساس نتایج پژوهش راهبردهای تحقق دانشگاه نسل چهارم عبارت‌اند از: تجدید ساختار و بازنویسی نظام آموزش عالی وضع مقررات منعطف مطابق با اهداف دانشگاه نسل چهارم اجرای سیاست‌های متناسب با ظرفیت‌های دانشگاه‌ها مسئولیت‌پذیری فراهم‌سازی بستر ارتباطات مشارکتی دموکراتیزه کردن ترویج علم دانش و معرفت و پیوند دانشگاه با جامعه مدنی پورجاوید و همکاران (۱۳۹۹) در پژوهشی با نام مؤلفه‌های نهادینه‌سازی نسل چهارم دانشگاه‌ها در آموزش عالی کشاورزی ایران به بررسی شناسایی مؤلفه‌های نهادینه‌سازی نسل چهارم دانشگاه‌ها در آموزش عالی کشاورزی ایران پرداختند. بر اساس یافته‌های این پژوهش مؤلفه‌های نهادینه‌سازی نسل چهارم شامل شایستگی دانشگاه کشاورزی سرعت و انعطاف‌پذیری دانشگاه در رویارویی با تغییرات و دگرگونی‌ها پاسخگویی دانش‌بنیان بودن و یادگیرنده و نوآور بودن است. شکراللهی رسول داودی و تقی کمالی (۱۳۹۹) در پژوهش تحلیلی بر عوامل سوق‌دهنده دانشگاه‌ها بر مسئولیت‌پذیری اجتماعی رهیافتی جهت نیل به رسالت دانشگاه‌های نسل چهارم به شناسایی عوامل سوق‌دهنده نظام دانشگاهی بر مسئولیت‌پذیری اجتماعی پرداختند. یافته‌های حاصل از تحلیل‌های کیفی و کمی منجر به شناسایی عوامل سازمانی فرهنگی، اقتصادی، سیاسی و اجتماعی به‌عنوان عوامل مؤثر بر مسئولیت‌پذیری اجتماعی نظام دانشگاهی شد.
گودرزوند چگینی (۱۳۹۷) در مقاله‌ای با عنوان رویکرد دانشگاه‌های نسل چهارم کار و عمل موردمطالعه دانشگاه‌های کمبریج استنفورد و هاروارد تحلیل و ارائه مؤلفه‌های دانشگاه نسل چهارم و نقش آن در اقتصاد محلی و جهانی را انجام داد. بنا بر یافته‌های این پژوهش آموزش عالی به سمت حرفه‌ای شدن حرکت می‌کند و دانشگاه به‌عنوان منبعی از دانش باارزش در ایجاد رشد اقتصادی از طریق آگاهی سازی عمومی و همچنین روابط و شبکه‌سازی بین بخش‌های مختلف انتقال رسالت و مأموریت خود را نهادینه می‌سازد. نتایج تحلیلی این تحقیق کمک می‌کند تا دانشگاه‌های کشور رویکردهای خود را از آموزش و پژوهش به دانشگاه‌های باارزش افزوده کار و عمل از طریق تأثیر در اقتصاد محلی و جهانی و با استفاده از منابع باارزش سرمایه انسانی، تغییر دهند.
علیزاده مجد و همکاران (۱۳۹۷) در مقاله تبیین نقش فرهنگ در ایجاد دانشگاه کارآفرین تصریح کرده‌اند دانشگاه نسل سوم که دانشگاه کارآفرین نام دارد علاوه بر وظیفه آموزش و پژوهش بازیگر نقش اول در رشد و توسعه اقتصادی کشور است. ایشان معتقدند دانشگاه کارآفرین به یک دانشگاه یا سازمان بلکه یک ساختار یا فرهنگ است. فرهنگی که خلاقیت و رشد و توسعه نوآورانه را برای محیط پیرامون خود به ارمغان خواهد آورد. بر همین اساس حرکت به این سمت نیازمند تحول در مأموریت دانشگاه‌ها دارد (علیزاده مجد و همکاران، ۱۳۹۷)
مرادی و نادر (۱۳۹۵) در مقاله بررسی تأثیر مصرف رسانه‌های نوین بر قصد کارآفرینانه دانشجویان» به بررسی در مصرف رسانه‌های نوین بر قصد کارآفرینانه دانشجویان کارآفرینی دانشگاه تهران پرداختند. نتایج ایشان بیانگر این است که رابطه معنادار و مثبتی بین مصرف رسانه‌های نوین و قصد کارآفرینانه در بین دانشجویان وجود دارد. بدین معنا که هرچه میزان مصرف رسانه‌های نوین اینترنتی در بین دانشجویان بالاتر می‌رود انگیزه و قصد کارآفرینانه در میان دانشجویان موردبررسی به‌ویژه در بعد درک امکان‌پذیری برای راه‌اندازی یک کسب‌وکار و اقدام علمی برای شروع فعالیت کارآفرینانه تقویت می‌شود.
یوتری آنگرنی (۲۰۱۸) در پژوهشی بانام «نقش روابط عمومی به‌عنوان یک عملکرد مدیریتی در آموزش عالی بابیان اینکه امروزه روابط عمومی به بخشی جدایی‌ناپذیر از تیم مدیریت در مؤسسه آموزش عالی بدل شده است و باید در مسئولیت‌پذیری اجتماعی و اهداف سازمانی مشارکت داشته باشد. به بررسی نقش و موقعیت در روابط عمومی در مدیریت دانشگاه در دستیابی به اهداف مذکور پرداختند. نتایج این پژوهش نشان داد که متصدیان (کارمندان) روابط عمومی در دانشگاه ماهندراد تا نقش خود را به‌عنوان یک متصدی روابط عمومی ایفا نمی‌کنند. آن‌ها همچنین درک یکسانی از نقش یک متصدی روابط عمومی ندارند و روابط عمومی را در موقعیت مشابه بازاریابی قرار می‌دهند (۲۰۱۸,Anggreni آبالا آاج بخاری (۲۰۱۷) در پژوهشی با عنوان مسئولیت اجتماعی دانشگاه‌ها و توسعه پایدار یک چارچوب مفهومی نشان داد که مفهوم مسئولیت اجتماعی دانشگاه‌ها دیگر تنها به کارهای داوطلبانه و خیرخواهانه فردی خلاصه نمی‌شود و معنای گسترده‌تری به خود گرفته به‌گونه‌ای که شامل تلاش برای یافتن راه‌حل‌های برای حل مشکلات مختلف در زمینه‌های اقتصادی، اجتماعی و زیست‌محیطی است. علاوه بر این توسعه پایدار نیازمند این است که دانشگاه‌ها و دانشجویان با آگاهی نسبت به مسئولیت اجتماعی خود در راستای ارتقای جامعه و رسیدن به توسعه پایدار تلاش کنند. دانشگاه‌ها به‌عنوان یکی از ستون‌های اصلی جامعه در نظر گرفته می‌شوند چراکه آن‌ها نقشی کلیدی برای شکل دادن به تفکرات فردی و جمعی ایفا می‌کنند. بر این اساس دانشگاه‌ها باید تفکرات مبتنی بر مسئولیت اجتماعی رابین دانشجویان اساتید دانشگاه‌ها و افراد مرتبط به مراکز آکادمیک بسط و گسترش دهند.
لوکویکس و زوتی (۲۰۱۷) در پژوهش کارکردهای جدید دانشگاه‌ها در قرن ۲۱ نسل چهارم دانشگاه‌ها به این نتیجه رسیدند که در جهان امروز کارکردهای دانشگاه‌ها بسیار فزونی یافته و دانشگاه‌ها نقشی کلیدی در توسعه ایفا می‌کنند. رقابت‌های منطقه‌ای تحت تأثیر جهانی‌شدن شکل جدیدی به خود گرفته‌اند و لازم است که ساختارهای تأثیرگذار بر روند. توسعه‌ای منطقه‌ای بررسی شوند. یکی از این ساختارها دانشگاه‌ها هستند که با توجه به شکل نوین توسعه اقتصادی و نیازهای روزافزون اجتماعی لازم است که فعالیت‌های سنتی خود را متحول کرده و شکل جدیدی به خود بگیرند
راجمات کریانتونو در پژوهش روابط عمومی و مسئولیت اجتماعی شرکت‌ها در عصر رویکرد اجباری در اندونزی در قالب رویکردی اسنادی دریافت بیشتر شرکت‌های اندونزی متصدی روابط عمومی را به‌عنوان فردی که به مسئولیت اجتماعی رسیدگی می‌کنند، فرض می‌کند. همچنین یافته‌های پژوهش نشان داد که روابط عمومی می‌تواند مسئولیت‌پذیری را در حوزه‌های مختلف اجتماعی ترویج دهد (۲۰۰۴,Kirby).
گریس کوکو اتوک (۲۰۱۵) مقاله‌ای تحت عنوان نوآوری در دانشگاه‌های نیجریه دانشگاه نسل چهارم منتشر کرده است. در این مقاله جزئیاتی در نوآوری‌ها و ابداعات جدید در سطح دانشگاه‌های نیجریه آمده و تأکید شده که نسل جدیدی از دانشگاه‌ها در حال شکل‌گیری است که باید آن را تحت عنوان پارادایم دانشگاه جوان یا نسل چهارم دانشگاه‌ها دانست. در این پژوهش این‌گونه نتیجه گرفته شد که بهبود کیفیت خروجی‌های دانشگاه‌ها و بالا رفتن سطح استانداردهای موجود در دانشگاه‌ها ناشی از شکل‌گیری این نسل جدید در سطح دانشگاه هستند.
دانشگاه‌های نسل اول نهادهایی بودند که در آن‌ها آموزش، نقش محوری داشته است. نقش دانشگاه در این دوران منحصر در انتقال معرفت موجود به نسل بعد بدون تأکید بر انتقاد و پژوهش و نوآوری فکری بوده است.
دانشگاه نسل دوم؛ با اندکی تفاوت نسبت به دانشگاه‌های نسل اول، دانشگاه‌های پژوهش محور هستند که با توسعه مرزهای دانش و پژوهش‌های بنیانی و بنیادی و تربیت نیروهای متخصص، نسل دوم دانشگاه‌های کشور به وجود آمدند. درواقع به دانشگاه نسل دوم را می‌توان بر محور پژوهش نقادانه و آموزش دستاوردهای ناشی از آن تلقی کرد.
در دانشگاه‌های نسل سوم، آموزش و پژوهش همه ذیل نوآوری و کارآفرینی تعریف می‌شود. خطوط پژوهشی دنبال شده در این دانشگاه‌ها آن‌هایی هستند که به نیازهای جامعه و صنایع و کسب‌وکارها پاسخ می‌گویند. آموزش ارائه‌شده نیز فراخور نیازهای بازار کار است.
دانشگاه نسل سوم؛ به این معنی که، دانشگاه دیگر صرفاً مکانی برای یادگیری یک سری آموزه‌های آموزشی و پژوهشی صرف نیست؛ همچنین دیگر دانشگاه مکانی نیست که فقط پروژه‌های تحقیقاتی را در راستای اهداف اقتصادی صنایع انجام دهد؛ بلکه علاوه بر آنکه تمام اهداف فوق را همچنان پیش می‌برد، فارغ‌التحصیلانی را به جامعه ارائه می‌دهد که دانش را در کنار پژوهش‌های کاربردی به خدمت گرفته و با نوآوری کار می‌آفرینند.
دانشگاه‌های نسل چهارم از یک‌سو تأثیر قابل‌توجهی بر محیط و توسعه محلی و منطقه‌ای دارند و از سوی دیگر موجبات تحول و توسعه خود را فراهم می‌کنند و درواقع فراتر از آموزش، پژوهش و کارآفرینی ایجادکننده و فرصت ساز توسعه محلی و منطقه‌ای هستند.
دانشگاه نسل چهارم دانشگاهی است که صرفاً مانند یک بنگاه اقتصادی به‌صورت منفعلانه به دنبال پاسخگویی به نیاز بازار نیست. این دانشگاه سعی می‌کند تا به‌صورت فعالانه محیط اجتماعی اقتصادی پیرامونش را شکل دهد.
هدف اصلی دانشگاه‌های نسل چهارم کارآفرینی و توسعه فناوری است. این دانشگاه‌ها می‌توانند با تشخیص اینکه کشور در موضوعات مختلف و در ابعاد داخلی، منطقه‌ای و بین‌المللی (در چه وضعیتی بوده، در چه وضعیتی هست و در چه وضعیتی باید باشد) و همچنین با بررسی و تحلیل (نقاط قوت‌ها، نقاط ضعف‌ها، فرصت‌ها و تهدیدها) مسیر سیاست‌ها و تصمیم‌گیری‌ها را به سمتی سوق بدهند که کشور علاوه بر پیشرفت در همه زمینه‌ها بتواند موقعیت خود را در منطقه و نظام بین‌الملل حفظ نماید.
از کاربردهای دیگر دانشگاه‌های تعالی محور، بومی‌سازی کاربردهای علوم جدید است، زیرا فناوری‌های جدید ممکن است آثار مثبت و منفی بسیاری در جوامع داشته باشند و کوچک‌ترین غفلت باعث سوءاستفاده و ایجاد ناهنجاری خواهد شد. دانشگاه‌های نسل چهارم از طریق نوآوری می‌توانند درآمدهای خود را داشته باشند. به‌عبارت‌دیگر، در دانشگاه نسل چهارم، علم به نوآوری تبدیل می‌شود و نوآوری منبع قابل‌توجهی از درآمد دانشگاه قرار می‌گیرد.
روابط عمومی دانشگاه‌های نسل چهارم مأموریت دارند تا در شکل‌دهی آینده جامعه خود نقش ایفاء نمایند. تشخیص اینکه مشکلات جامعه‌شان در چه وضعیتی است و چه توانمندی‌ها و پناسیل‌هایی در دانشگاه‌ها است که می‌توانند مشکلات را رفع کند؟ نیازهای جامعه به چه سمت تمایل دارد؟ سطح پایـداری کشورها بر اســاس شاخص‌های جدید جهانی چیست؟ و اینکه سرمایه‌گذاری‌های مالی و انسانی باید به کدام سو سوق یابند؟ چگونه باید جامعه را به سمت وضعیت مطلوب سوق داد؟ جایگاه کشورها در نظام منطقه‌ای و بین‌المللی کجاست؟ در این وضعیت روابط عمومی دانشگاه‌ها نقشی پیش‌گستر یا کنش‌گرایانه دارند. این همان نکته مهمی است که این‌گونه دانشگاه‌ها را با دانشگاه‌های دیگر متفاوت می‌سازد. یعنی روابط عمومی دانشگاه نسل چهارم باید ضمن بررسی روندهای جاری و آتی جهانی و تشخیص نقاط قوت و ضعف جامعه، برنامه‌های دانشگاه‌ها را به سمت و سویی رهنمون کنند که دانشگاه جایگاه مناسب خود را در اشتغال آفرینی دانشگاهیان و اقتصاد دانش‌بنیان به دست آورند.
در حقیقت در دانشگاه‌های نسل چهارم دانشگاه‌ها دیگر فقط محدود به اساتید و دانشجویان که علم‌آموزی و پژوهش می‌شوند نمی‌شود و بایستی به‌عنوان یکی از ارکان نظام ارتباطی جامعه در تعامل با ارگان‌ها و سازمان‌ها بتوانند نقش‌آفرین باشند و تنها ساختار اداری موجود در دانشگاه‌ها که می‌تواند برای این مهم کارایی لازم را انجام دهد روابط عمومی دانشگاه هستند چراکه همان‌گونه که مراکز نوآوری وظیفه شتاب دهی و ایجاد ارتباط بین علم و صنعت رادارند روابط عمومی‌ها هم به‌عنوان یک واحد متخصص در حوزه ارتباطی در چند حوزه اصلی بایستی با راهبردها و برنامه‌های عملیاتی دانشگاه‌ها را در مسیر تبدیل به یک دانشگاه نسل چهارمی یاری رسانند و تعامل لازم بین اساتید، دانشجویان و بخش‌های مختلف جامعه در تمامی حوزه‌های کار و زندگی مرتبط با مردم ایجاد کنند.
روابط عمومی به‌عنوان محرکی کارآمد می‌تواند سطح توسعه دانشگاه را تحت تأثیر قرار دهد و یک روابط عمومی کارآمد می‌تواند به تحقق دانشگاه نسل چهارم یاری رساند. روابط عمومی پویا به دلیل مفهوم‌سازی فرهنگی، ایفای نقش مسئولیت اجتماعی، برند سازی، مدیریت ارتباطات، تعریف و تغییر محیط تسهیل ارتباطات و ایجاد بسترهای ارتباطی، نقش مهمی در تحقق دانشگاه نسل چهارم در ایران دارد.
روابط عمومی برای فراهم کردن شرایط گذر دانشگاه به نسل چهارم باید شرایط و زمینه‌هایی در دانشگاه ایجاد کند که در آن روح همکاری و همبستگی بر منفعت‌طلبی غلبه و جامعه دانشگاهی را به ترویج معرفت اجتماعی پاسخگو ترغیب کند. متأسفانه این مهم در تحقیقات گذشته کمتر موردتوجه پژوهشگران قرارگرفته است. با توجه به چنین امری پژوهش حاضر به دنبال آن است دریابد که روابط عمومی در تحقق دانشگاه نسل چهارم چه نقشی دارد. این پژوهش درصدد است با شناخت تنگناها، مشکلات و چرایی تحقق نیافتن دانشگاه نسل چهارم در ایران با تأکید بر نقش ارتباطات و روابط عمومی، از منظر و دیدگاه اساتید، متخصصان، نخبگان و کارشناسان این حوزه به بررسی و واکاوی این موضوع پرداخته و با ارائه پیشنهادها و راهکارهایی، زمینه توسعه و بستر مناسب برای تحقق و شکوفایی آن با تأکید و توجه ویژه به نقش روابط عمومی را فراهم سازد.
ساختارهای مدرن و توسعه‌یافته بدون تردید بخش مهمی از موفقیت خود را مدیون روابط عمومی خوب خود هستند و دانشگاه مترقی نیز از این قضیه مستثنی نیست. روابط عمومی نقش‌های گوناگونی را در جایگاه‌های متفاوت و شرایط متمایز از یکدیگر ایفا می‌کند قدیری و الهاشم، ۱۳۸۹ که می‌تواند سطح توسعه دانشگاه را تحت تأثیر میزان و نحوه عملکرد و فعالیت خود قرار دهد. تحقق دانشگاه نسل چهارم به‌عنوان وضعیتی مطلوب از عملکرد دودسته عوامل بیرونی و درونی نشاءت می‌گیرد. عملکرد متغیرهای بیرونی به سبب حجم تنوع و گستره زیادشان به‌ندرت توسط دانشگاه تحت تأثیر قرار می‌گیرند و چه‌بسا در ترسیم بسیاری از خطوط اصلی درون دانشگاه هم نقش زیادی ایفا کنند و عملکرد اجزاء و عناصر درونی را نیز به جهات خاصی هدایت کنند. بر این اساس دانشگاه در هر نسلی که طبقه‌بندی شود بخش زیادی از موجودیت خود را از عوامل خارج از دانشگاه و به‌عبارت‌دیگر از ساختارهای کلان جامعه، اخذ می‌کند. در دانشگاه نسل چهارم چنین وضعیتی به شیوه‌ای دیگر فرموله خواهد شد و وجه آشکار آن را می‌توان در خصوصیاتی چون مسئولیت‌پذیری اجتماعی توجه به توسعه محلی، بومی‌گرایی توسعه و غیره ملاحظه کرد.
اگرچه همه بخش‌های نهاد دانشگاه از اهمیت یکسانی برخوردارند و عملکرد هرکدام از آن‌ها عملکرد دانشگاه را تحت تأثیر قرار می‌دهد بااین‌حال روابط عمومی یکی از بخش‌هایی است که دانشگاه را معرفی می‌کند و مرجع ارتباطات دانشگاه با بیرون است و در تحقق دانشگاه نسل چهارم نقشی پایه‌ای و اثرگذار دارد بسیاری از اندیشمندان و صاحب‌نظران حوزه‌های آموزش عالی عمومی‌ترین خصلت دانشگاه نسل چهارم را مسئولیت‌پذیری اجتماعی در نظر می‌گیرند و تحقق چنین نقشی بدون وجود یک ساختار روابط عمومی پویا و کارآمد چلی از اعراب ندارد. روابط عمومی پویا خود محصول مسئولیت‌پذیری اجتماعی و مرجع ارتباطات در روان و بیرون از دانشگاه است. با این وصف می‌توان نقش روابط عمومی در تحقق نسل چهارم دانشگاه به‌صورت عام و دانشگاه ایرانی به‌صورت خاص را از نگاه صاحب‌نظران در قالب مضامینی که در ادامه تشریح خواهد شد. ارائه کرد. روابط عمومی مفهومی است که به بیان ساده دیدگاه‌های افراد و برداشت‌های آن‌ها را از موضوعی خاص تغییر می‌دهد که این تغییر دیدگاه به تغییر رفتار منجر می‌شود احمد نژاد آتو تغییر رفتار درنتیجه تغییر طرز تلقی و برداشت‌های ذهنی اتفاق می‌افتد و خود این تغییرات در برداشت‌های ذهنی به‌واسطه پذیرش اندیشه‌ای جدید و قابل جایگزین با برداشت‌های پیشین است. با عنایت به چنین امری می‌توان یکی از خصلت‌های روابط عمومی را مفهوم‌سازی برشمرد. بنا به نظر بیشتر صاحب نظران «ترویج توسعه و نهادینه کردن مفاهیم ارزش‌های عمومی دانشگاه نسل چهارم ضرورتی اجتناب‌ناپذیر است. روابط عمومی به‌وسیله توانمندی‌هایی که دارد به سهولت می‌تواند نقشی زیادی را در عمومی‌سازی ادراک دانشگاه نسل چهارم در میان عناصر گوناگون دانشگاه ایفا کند و با استفاده از شگردهای تخصصی و مبتنی بردانشی که دسترسی به نسبت آسانی به آن‌ها دارد، چنین امری را محقق کند. نمونه‌ای از اظهارات صاحب نظران در زیر ارائه‌شده است.
روابط عمومی کارش تسهیل ارتباط است. روابط عمومی کارش پیام‌رسانی آگاه کردن فرهنگ‌سازی است و اینکه از تمام ابزارهای ارتباطی برای ترویج چنین تفکری استفاده کند. روابط عمومی می‌تواند از این ابزارهای مختلف در اختیار خود از بروشور پوستر، نشریات داخلی و وسایل ارتباط‌جمعی گرفته تا ابزار نوین ازجمله اینترنت و وبگاه و شبکه‌های اجتماعی برای فرهنگ‌سازی الزامات تحقق دانشگاه نسل چهارم استفاده کند.
روابط عمومی می‌تواند پتانسیل‌های دانشگاه را به‌درستی بشناساند هم به جامعه، رسانه‌ها و هم در داخل دانشگاه داخل دانشگاه هم خیلی مهم است و خودش مقوله‌ای بسیار مهم است. استاد دانشگاه باید بداند چه باید انجام دهد و چه انگیزه‌ای باید داشته باشد. استاد باید عاشق تحقیق باشد تا مسائل اجتماعی را بپروراند. الگوسازی و فرهنگ‌سازی که ابزار آن در دست روابط عمومی‌ها است. مهم است».
مدیریت ارتباطات دانشگاه
روابط عمومی مجموعه‌ای از فعالیت‌های مدیریتی است که موجبات حسن رابطه با کل ذینفعان اعم از کارکنان دولت رقبا سهام‌داران نخبگان جامعه و افرادی که به‌نوعی با سازمان ارتباط را فراهم آورده کوشش برنامه‌ریزی‌شده برای نفوذ در افکار عمومی از طریق کار و عمل قابل‌قبول و دوجانبه است و نتیجه‌بخش بودن آن در گرو مدیریت منطقی و استوارشده بر مقتضیات جامعه است.
روابط عمومی در دانشگاه نسل چهارم فعالیت‌هایی را که منجر به اهداف مطلوب می‌شود. مدیریت می‌کند و با ایجاد هماهنگی در ساختارهای دانشگاه و اقتضائات جامعه اقداماتی را در پیش می‌گیرد که توسعه محلی و منطقه‌ای مسئولیت‌پذیری اجتماعی کارآفرینی و اشتغال آموزش و پژوهش‌های ضروری و غیره محقق شود. بر این اساس نقش روابط عمومی مدیریت ارتباطاتی است که به‌صورت سیستماتیک دانشگاه را در مسیری که رسالت مطلوب خود را محقق کند هدایت می‌کند. بحث حاضر با به‌حساب آوردن روابط دانشگاه و جامعه و اهمیت نقش روابط عمومی به‌عنوان میانجی تعامل دارای اهمیت و ضرورت است و درنهایت آنچه چنین اهدافی را تأمین می‌کند مدیریت مناسبات و ارتباطاتی است که بین جامعه و دانشگاه جریان پیدا می‌کند. بر این اساس تحقق دانشگاه نسل چهارم نیازمند وجود روابط عمومی مدرنی است که بتواند به بهترین شیوه ارتباطات را مدیریت کند.
اما اگر بخواهیم دانشگاه نسل چهار داشته باشیم باید روابط عمومی مدرن داشته باشیم و روابط عمومی که درواقع مدیریت ارتباطات هست و بتواند نقش واسطه‌ای بین سازمان و مدیر را به بهترین وجه، اجرا کنندایجاد بسترهای نوین ارتباطی برای تسهیل ارتباط دانشگاه صنعت و جامعه ارتباطات برای رفع نخستین نیاز هر نظام اجرایی و در هر سطح بنا بر اتفاق‌نظر دانشمندان ارتباطات یک فرایند (ویندال سیگنابرز اولسون (۱۳۷۶ (۱۸) و به قول ماکس و بر شکل خاصی از تعامل اجتماعی است آشتیانی (۱۳۸۱ (۲۱۰) در سطح هر نهاد یا هنجار است و یا با سرعت هنجار می‌شود. ازاین‌رو ارتباطات را می‌توان مجموعه تا حدودی منسجم و پایدار از هنجارها دانست که بدون آن دیگر نهادهای اجتماعی مانند نهاد علم هرگز امکان شکل‌گیری و استمرار نمی‌یابند. علیدوستی و همکاران ۱۳۸۸ بر این اساس فراهم کردن زمینه‌هایی که موجب تسهیل ارتباطات می‌شود. اثرات معناداری را بر تسریع توسعه خواهد گذاشت. این امر یکی از توانمندی‌های روابط عمومی در دانشگاه‌هاست. یکی از وظایف روابط عمومی را تسهیل ارتباط بین دانشگاه صنعت و جامعه هستند این امر در درازمدت منجر به اعتماد آن‌ها به یکدیگر و خلق انواع و اقسام سرمایه‌ها می‌شود. فراهم‌سازی بسترها برای تسهیل روابط در این سه بخش یکی از مبانی اولیه تحقق دانشگاه نسل چهارم است.
نقش روابط عمومی تسهیل ارتباط دوطرفه بین دانشگاه و صنعت و جامعه است. این تسهیل گری موجب ایجاد یک‌زبان مشترک و ایجاد اعتماد دو طرف و بیان نیازها و درنهایت پاسخ گرفتن از بخش علمی و دانشگاهی می‌شود. روابط عمومی در این حوزه می‌تواند باواسطه گری این ارتباط را تسهیل کند. در حال حاضر بااطلاع رسانی در جراید، تدارک سخنرانی‌ها ارائه دستاوردهای دانشگاه‌ها در شبکه‌ها و تلویزیون و غیره می‌توان این اطلاعات را از کانال روابط عمومی به سطح جامعه منتقل کرد و این ارتباط دوطرفه طوری توسعه پیدا کنند که زیرساخت‌ها و ابزارهای ارتباطی که دانشگاه با جامعه و صنعت دارد. و روابط عمومی به نظر من می‌تواند برقرارکننده تعامل و ارتباط بین دانشگاه باشد. یکی از اتفاقاتی که روابط عمومی باید ساماندهی کند این است که چطور مکانیسم‌های ارتباطی باید تعاملی و شبکه‌ها بتواند بین دانشجو استاد و جامعه پیوند برقرار کنند.
تسهیل ارتباط حاصل دانش و آگاهی از چفت‌وبست‌های سازنده نهاد دانشگاه و مناسبات حاکم بر واقعیات جامعه است و از این نظر به هراندازه دانش و آگاهی روابط عمومی افزایش یابد، ارتباطات و گردش اطلاعات در سطح جامعه مخاطبان با سهولت بیشتری ممکن می‌شود. به‌این‌ترتیب دانشگاه نسل چهارم در فضایی که ارتباط به‌کندی و دشواری صورت بگیرد فاقد مصداق خواهد بود چراکه ویژگی‌های شاخص آن بدون وجود ارتباطات سازمان‌یافته و قابل پیش‌بینی ممکن نخواهد بود و این امری است که از روابط عمومی تبعیت می‌کند.
برای برون‌رفت وضعیت فعلی دانشگاه یکی اینکه ما یک بستر ارتباطی داشته باشیم که خیلی ساده با استفاده از ابزارهایی که در اختیارداریم مثل شبکه‌های اجتماعی و غیره یک ارتباط دوطرفه‌ای برای طرح موضوعات از سمت جامعه و صنعت و از این سمت هم بیان قابلیت‌ها و توانمندی‌ها از سمت بخش علمی کشور وجود داشته باشد.
شبکه‌های اجتماعی مجازی تارنماها و پورتال‌های و غیره در کنار منابع انسانی متخصص به سهولت می‌توانند بستر ارتباطی مفیدی فراهم کنند. دانشگاه نسل چهارم به عبارتی مولود ارتباطات چندجانبه است. ارتباطاتی که حقایق واقعیت‌های موجود در جامعه را به سهولت ملموس کرده و آگاهی اصحاب تولید و آموزش علم را تأمین می‌کند. درنتیجه وجود بستر ارتباطی متناسب می‌تواند گام مهمی در زمینه تحقق نسل چهارم دانشگاه باشد.
تخصصی شدن الگوبرداری و نوآوری تعریف و تحدید حوزه فعالیت و مسئولیت‌های با به‌کارگیری انگاره‌های جدید و جلوگیری از تأثیرات عوامل حاشیه‌ای و تجدید ساختار متناسب با نیازهای جامعه علمی در سطوح بین‌المللی از عوامل ارتقاء دهنده روابط عمومی کارآمد محسوب می‌شوند که وضعیت موجود روابط عمومی دانشگاه‌های ایران از آن حکایت نمی‌کنند به‌نحوی‌که حاکمیت نظام‌های ارتباطات عمومی سنتی را می‌توان در توضیح این وضعیت به کاربرد تخصصی شدن در این معنا دال بر تجدید ساختار و بازتعریف نقش و مأموریت‌های آن و باز سازمان‌دهی رویه‌های اجرایی و مدیریتی آن است.
روابط عمومی دانشگاه زمانی می‌تواند نقش و اثر خود را در تحقق دانشگاه نسل چهارم نشان دهد که واجد یک شخصیت سازمانی مستقل با وظایف تخصصی باشد. یکی از ضعف‌های اساسی این بخش در دانشگاه جایگاه مهم آن و تابعیت از شکل سنتی آن است. این نقایص ازنظر جامعه متخصصین مورد مصاحبه به‌صورت زیر بوده است. روابط عمومی‌های ما هنوز سنتی هستند. چون نگاهشان نگاه سنتی است. خبرنامه و اطلاعیه تهیه و نصب می‌کنند کمتر از ابزار نوین ارتباطی ازجمله شبکه‌های اجتماعی برای جلب مخاطب و ایجاد شبکه از ذینفعان دانشگاه استفاده می‌کنند. روابط عمومی را باید از حالت سنتی بیرون بیاوریم که مقتضیات زمان و عصر ارتباطات است. روابط عمومی دانشگاه‌ها در راستای این وظیفه قدم جدی برنداشته‌اند»
متناسب با زیرساخت‌ها و واقعیت‌های جامعه به کار گرفت. ازآنجاکه دانشگاه و روابط عمومی نوزاد کشورهای غربی است می‌توان تجربیات آنان را در این حوزه بررسی کرد. درصورتی‌که نتوان در این خصوص موفقیتی اخذ کرد اقدام به نوآوری و ابداع یکی از راه‌های تحقق اهداف است.
به‌هرحال هر الگویی را که انسان می‌خواهد کار بکنند باید برود نمونه‌های موفق آن را ببیند و یک نمونه موفق می‌تواند در داخل ایران باشد. شما می‌توانید ببینید که کدام دانشگاه در ایران موفق هستند آن‌ها را الگو قرار بدهید. اگر می‌بینید که دانشگاه‌های ایران تقریباً در یک رده هستند. روابط عمومی آن‌ها باید الگوهای کشورهای مختلف دیگر را بررسی کنید و اگر مشاهده کردید که هیچ‌کدام این‌ها مناسب نیست آن‌وقت می‌توانید شروع بکنید به ابتکار خرج دادن و ایده‌هایی را اینجا مطرح کنید و شما پیشگام بشوید نسبت به بقیه شناسایی و ملاحظه تجارب دیگران همواره مرجع و منبع قابل اتکایی برای عهده‌دار شدن نقش‌های جدید و همچنین اصلاح ساختار موجود است و علاوه بر آن درک متولیان امر روابط عمومی را از وظایف و نقش خود گسترش خواهد داد.
تدوین استراتژی برای اثرگذاری بیشتر با توسل به ابزارها و اختیارات روابط عمومی از مواردی است که می‌تواند زمینه‌ساز تحقق دانشگاه نسل چهارم باشد برنامه‌ریزی استراتژیکی با شناسایی نقاط قوت و ضعف و همچنین تهدید و فرصت علاوه برنشان دادن جایگاه واقعی روابط عمومی روندها و برنامه‌های متناسب با ظرفیت‌ها را برای تحقق دانشگاه نسل چهارم ارائه خواهد داد این نوع برنامه‌ریزی جزئیات و رویه‌های مشخص نیل به اهداف را با در نظر گرفتن تمامی شرایط حاکم بر واقعیات بیرونی و درونی ممکن خواهد کرد و منابع موجود را برای رسیدن به امر مطلوب، تجهیز خواهد کرد. برای نمونه نظر یکی از صاحب‌نظران در این پژوهش به‌صورت زیر بوده است. و مدیران باید توجیه شوند در رابطه با روابط عمومی و کمک‌هایی که روابط عمومی می‌تواند انجام دهد. تحقیق باید در روابط عمومی جدی گرفته شود و روابط عمومی‌ها هم باید از الگوی دوسویه همسنگ برای تعالی سازمان بهره ببرند. یعنی باید برای همه مخاطب‌ها ارزش و اهمیت قائل شویم و باید روابط عمومی سازمان را در جهت جلوگیری از بروز و ظهور اخبار بد یاری کند. یعنی با شناخت پیش‌زمینه‌ها بسترهای شکل‌گیری بحران و دادن هوشیاری و آگاهی به مدیران اجازه ندهد که اخبار بد به وقوع بپیوندد. کمک کند تا نقاط ضعف سازمان شناسایی شود تا آن نقاط ضعف قبل از اینکه تبدیل به بحران شود، رفع شوند روابط عمومی باید استقلال حرفه‌ای داشته باشد و بر اساس هدف‌های تعیین‌شده و ارتباطات راهبردی خود عمل نماید راهبرد یعنی نقشه راهی که سازمان را تعالی می‌بخشد. می‌بایست نقاط ضعف قوت فرصت‌ها و تهدیدهای پیش روی سازمان مشخص شود و روابط عمومی در این رابطه می‌تواند بسیار نقش سازنده و مؤثری داشته باشد».
روابط عمومی به‌عنوان یک ایده و محرک کارآمد می‌تواند سطح توسعه دانشگاه را تحت تأثیر قرار دهد و به تحقق دانشگاه نسل چهارم یاری رساند. بنا بر یافته‌ها یکی از شرایط مهم تحقق دانشگاه نسل چهارم داشتن روابط عمومی کارآمد است. بسیاری از اندیشمندان و صاحب‌نظران حوزه‌های آموزش عالی عمومی‌ترین خصلت دانشگاه نسل چهارم را مسئولیت‌پذیری اجتماعی در نظر می‌گیرند. تحقق چنین نقشی بدون روابط عمومی پویا و کارآمد قابل‌تصور نیست روابط عمومی پویا محصول مسئولیت‌پذیری اجتماعی و مرجع ارتباطات درون دانشگاه و بیرون از دانشگاه است. به اعتقاد صاحب نظران روابط عمومی پویا به دلیل مفهوم‌سازی فرهنگی ایفای نقش مسئولیت اجتماعی، برند سازی مدیریت ارتباطات تعریف و تغییر محیط تسهیل ارتباطات و ایجاد بسترهای ارتباطی نقش مهمی در تحقق دانشگاه نسل چهارم در ایران دارد.
مفهوم‌سازی فرهنگی در بستر روابط عمومی می‌تواند مفاهیم و ارزش‌های دانشگاه نسل چهارم را به‌وسیله انواع و اقسام ابزارهای ارتباطی ترویج دهد و جامعه درون و بیرون دانشگاه) را با مفاهیم متنوع این نوع از دانشگاه آشنا کند. مسئولیت اجتماعی دومین خصیصه روابط عمومی پویا است و با توجه به برداشت‌های ذهنی صاحب نظران می‌توان گفت این امر بدین معنی است که روابط عمومی به ذات خود اهدافی را پیگیری می‌کند که در راستای تحقق رفع نیازهای اجتماعی به شیوه‌ای مسالمت‌آمیز و سهیم شدن تمام اعضای جامعه از مواهب و منابع جامعه است. روابط عمومی برحسب وظیفه ذاتی خود دانشگاه را وارد یک تعامل اجتماعی می‌کند و به دانشگاه شخصیتی اجتماعی می‌بخشد. درنتیجه چنین وظیفه‌ای مسئولیت اجتماعی به‌عنوان برآیند در دانشگاه تعریف می‌شود.
مدیریت ارتباطات ویژگی دیگری از روابط عمومی پویا است و این معنا را القا می‌کند که روابط عمومی در دانشگاه نسل چهارم فعالیت‌هایی را که منجر به اهداف مطلوب می‌شود. مدیریت می‌کند و با ایجاد هماهنگی در ساختارهای دانشگاه و اقتضائات جامعه، اقداماتی را در پیش می‌گیرد که توسعه محلی و منطقه‌ای مسئولیت‌پذیری اجتماعی کارآفرینی و اشتغال آموزش و پژوهش‌های ضروری و غیره محقق شود. بر این اساس نقش روابط عمومی مدیریت ارتباطاتی است که به‌صورت سامانمند دانشگاه را در مسیری که رسالت مطلوب خود را محقق کند. هدایت می‌کند.
تسهیل ارتباطات نیز بدین معنی است که روابط عمومی پویا باید ارتباط دوطرفه بین دانشگاه و صنعت و جامعه را از یک‌سو تسهیل کند و از سوی دیگر زمینه تعامل بین دانشجویان و جامعه را فراهم آورد. جایگاه روابط عمومی در دانشگاه‌های ایران به‌منزله یکی از مهم‌ترین ابزارهای راهبردی تحقق نسل چهارم دانشگاه مورد غفلت قرارگرفته است. نباید ازنظر دور داشت که این غفلت مختص به روابط عمومی نبود و بسیاری از بخش‌های ساختار دانشگاه ایرانی را در برگرفته بود. آنچه می‌تواند برجستگی چنین تعمیمی را آشکار سازد، وجود سازوکارهایی است که پویا بودن دانشگاه را در تمامی ابعاد و زوایای آن مسدود کرده و از ارائه و تألیف محرک‌های تقویت‌کننده‌ای که جایگاه دانشگاه و نقش آن را به‌سوی ترقی هدایت می‌کند ممانعت به عمل‌آورده است. دانشگاه ایرانی به‌صورت ذاتی در سال‌های اخیر به‌گونه‌ای موضوع برنامه‌ریزی قرارگرفته است که ارتباطات در معنایی که متناسب با تحقق دانشگاه نسل چهارم باشد در آن فاقد معنای عملیاتی شدن است. به‌عبارت‌دیگر ارتباط گسترده دانشگاه با جامعه خارج از خود، هنوز به وظیفه و رسالت ذاتی دانشگاه بدل نشده است. با این وصف جایگاه روابط عمومی در چنین فضایی محدود به تعاملات داخلی دانشگاه بوده است. نتایج این پژوهش نشان داد که یکی از مهم‌ترین موانعی که نسخه ایرانی دانشگاه نسل چهارم را تحت تأثیر قرار داده است. درک و پنداشت هایی بوده است که بر اساس آن ارتباط دانشگاه با جامعه بومی و محلی و همچنین ارتباط ملی و فراملی برای آن در نظر گرفته نشده است و این ارتباطات عمدتاً معطوف به رخدادهای بوده است که تحت فیلترهایی قرار داشته‌اند که صرفاً در خدمت تعاملات درون دانشگاهی بوده است و نه ارتباطی با جامعه دلیل بی‌توجهی به پتانسیل‌های دانشگاه فقدان به‌کارگیری ابزارهای موجود و شناسایی نکردن پتانسیل‌های درونی دانشگاه است. امری که روابط عمومی را نیز تحت تأثیر قرار داده است و مأموریت‌هایی برای آن تعریف کرده است که توان محقق کردن دانشگاه نسل چهارم را ندارد. در مجاورت چنین موضوعی تعامل نداشتن با جامعه مانع این است که دانشگاه نهادی عام‌المنفعه و دارای نقشی معنادار در تحقق دانشگاه نسل چهارم شود درنتیجه حاکمیت چنین مواردی است که دانشگاه نسل چهارم در ایران در نظر بسیاری از افراد علمی مفهومی بیگانه به نظر می‌رسد.
ارتباطات مدیریت‌شده و ظهور نسل چهارم در ایران به‌واسطه روابط عمومی را از آن انتظار داشت. تحقق چنین کارآمد از دیگر مواردی است که با اتکای به آن می‌توان زمینه‌های امری اگرچه به‌صورت تدریجی امکان‌پذیر است بااین‌حال در ایران کمتر موردعنایت بوده است. و گاهی به ابزاری برای روابط حاشیه‌ساز تبدیل‌شده است. مراد از حاشیه‌سازی این است که ارتباطات در مسیری مدیریت و هدایت می‌شود که دانشگاه نسل چهارم را محقق نمی‌کند و همواره در خدمت بازتولید سازه‌های مدیریتی دانشگاه‌های نسل‌های اول و دوم است.
وجود منطق تعاملی روزآمد از مواردی است که امکان تحقق دانشگاه نسل چهارم را میسر می‌کند و می‌توان با استفاده از آن زمینه‌های سهیم شدن دانشگاه ایرانی در گفتمان دانشگاهی جهان را مقدور کردی این امر. امر مسئله‌ای است که با استفاده از وظایف ذاتی روابط عمومی ممکن می‌شود. به این موضوع در روابط عمومی دانشگاه در ایران هنوز توجه نشده است. بااینکه چنین اعتقادی میان مدیران روابط عمومی دانشگاه‌ها وجود دارد ولی ساختار مدیریتی دانشگاه در ایران انعطاف لازم برای سیاست‌گذاری در چنین زمینه‌ای را ندارد ایجاد بسترهای ارتباطی در دانشگاه ایرانی از دیگر موارد مهمی است که نسل چهارم دانشگاه با استفاده از آن آسان‌تر محقق می‌شود. این موضوع نیز به سبب نبود زیرساخت‌های نرم‌افزاری و سخت‌افزاری توفیق چندانی نیافته است. برنامه‌ریزی استراتژیک اخذ سیاست‌های بی‌طرفانه تخصصی شدن، توسعه ارتباطات و الگوبرداری و ابتکار از دیگر مواردی است که روابط عمومی می‌تواند با اتکا به آن‌ها نسل چهارم دانشگاه را محقق کند.
